Samotność młodych w wirtualnym tłumie. Jak budować bezpieczną relację ze światem online?

Ponad połowa nastolatków czuje się osamotniona w mediach społecznościowych, a jednocześnie 43 procent młodych ludzi korzysta z mediów społecznościowych, by poczuć się lepiej – te dane niepokoją. Jaka jest wirtualna rzeczywistość młodych i ich bardzo realne emocje z tym związane? Czy na pewno je rozumiemy? W czym młodzież potrzebuje naszej pomocy? Jak możemy jej skutecznie udzielić?

Nasza szkoła bierze udział w obchodach Dnia Bezpiecznego Internetu.

Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI) ustanowiony został z inicjatywy Komisji Europejskiej w 2004 roku. Świętowany jest na całym świecie.

Organizatorem wydarzenia w Polsce od 2005 roku jest Polskie Centrum Programu Safer Internet (PCPSI), które tworzą państwowy instytut badawczy NASK oraz Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – realizatorzy unijnego programu „Digital Europe”. Wydarzenie objęte zostało honorowym patronatem przez Ministra Cyfryzacji, Ministra Edukacji,  Rzecznika Praw Dziecka, polskiej Prezydencji w Radzie UE oraz Centrum Nauki Kopernika.

DBI ma na celu inicjowanie i propagowanie działań na rzecz bezpiecznego dostępu dzieci i młodzieży do zasobów internetowych, zaznajamianie rodziców, nauczycieli i wychowawców z problematyką bezpieczeństwa online oraz promocję pozytywnego wykorzystywania Internetu.

Dzień Bezpiecznego Internetu 2025 przypada na  11 lutego, ale jego obchody w formie realizowanych w całej Polsce lokalnych inicjatyw edukacyjnych są zaplanowane aż do końca marca 2025.

– Internet ma niezwykłą moc oddziaływania. Dotyczy to zarówno rozwoju nowych technologii, które wpływają na życie społeczeństwa, jak i relacji, emocji i funkcjonowania mózgu na poziomie indywidualnym. W tym roku w Dniu Bezpiecznego Internetu na pierwszy plan wysuwają się zagadnienia związane z potrzebą budowania odpowiednich praktyk korzystania przez dzieci ze smartfonów. Będziemy też mówić o wyzwaniach ze strony sztucznej inteligencji, jak deepfake, ale też o problematyce kontaktu dzieci ze szkodliwymi treściami, w tym patostreamingiem pornografii – mówi Anna Rywczyńska z instytutu badawczego NASK, koordynatorka Polskiego Centrum Programu Safer Internet, który organizuje w Polsce DBI. – Kluczowe jest dla nas zarówno spojrzenie ekspertów, jak i przedstawicieli młodego pokolenia – osób, dla których chcemy tworzyć świat bezpiecznego internetu. 

Dzień Bezpiecznego Internetu to ogólnoświatowa akcja, której celem jest edukowanie, wzmacnianie kompetencji cyfrowych oraz włączanie do debaty publicznej kwestii bezpieczeństwa online dzieci i młodzieży.  

Dodatkowo w lutym i marcu 2025 realizowane będą lekcje online dla dzieci w każdym wieku, odbywać się będą również webinary dla osób z nimi pracującymi. Kluczowym elementem DBI są lokalne inicjatywy. Każdego roku rejestrowane są tysiące warsztatów, zajęć edukacyjnych, kampanii informacyjnych czy konkursów dotyczących bezpieczeństwa w internecie, organizowanych przez szkoły, organizacje pozarządowe, firmy i osoby prywatne.

W Polsce organizacją DBI zajmuje się Polskie Centrum Programu Safer Internet tworzone przez Państwowy Instytut Badawczy NASK i Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Przedsięwzięcie to zostało zapoczątkowane w 2004 roku z inicjatywy Komisji Europejskiej i dziś jest kontynuowane jako część unijnego programu „Digital Europe”. Honorowy patronat objęły: polska prezydencja w Radzie UE, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Rzecznik Praw Dziecka oraz Centrum Nauki Kopernik. Głównym Partnerem obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu 2025 jest Fundacja Orange.  

(Nie)prawdziwe treści i (nie)bezpieczne relacje

O skali problemów, z którymi stykają się nastolatki najlepiej świadczą wyniki badań  

• Ponad 40% młodzieży twierdzi, że w internecie nie można odróżnić informacji prawdziwych od fałszywych 
• Blisko połowa nastolatków (46,7%) deklaruje wysoki (13,5) i ponadprzeciętny (33,2%) poziom ekspozycji na antyspołeczne treści w takich mediach. 
• Co czwarty nastolatek ogląda tzw. patostreamy, czyli wulgarne, obsceniczne i nacechowane przemocą widowiska lub transmisje internetowe nadawane na żywo w serwisach streamingowych. 
• Rośnie odsetek osób nastoletnich, które decydują się na spotkanie z osobą dorosłą, poznaną w internecie. 
• Ponad połowa osób nastoletnich (53,7%) twierdzi, że ich rodzice nie ustalają żadnych zasad dotyczących korzystania z internetu w zakresie czasu i dostępu do treści. 

Te dane z raportu NASK uzasadniają potrzebę podniesienia tematu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w sieci. 

PUI, czyli problematyczne użytkowanie internetu, cechuje co trzecią osobę nastoletnią

Prawie co trzecia osoba nastoletnia (31%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego użytkowania internetu (PUI), a osiem na sto – bardzo wysokim natężeniem.  Wśród objawów PUI badacze wskazują m.in. brak kontroli nad czasem spędzanym w internecie, doświadczanie przygnębienia, niepokoju lub rozdrażnienia w momencie ograniczenia dostępu do internetu, problemy społeczne i osobiste w związku z silnym zaangażowaniem w świat wirtualny. Ponad 40% osób nastoletnich twierdzi, że brak dostępu do internetu wpłynąłby negatywnie na jakość ich życia, czyniąc je mniej satysfakcjonującym. 

– Patostreamy, niechciane materiały o charakterze seksualnym, deepfake’owe materiały foto i video – to stosunkowo nowe wyzwania, które są dobrze znane młodym ludziom. Z wieloletnich doświadczeń w obszarze m.in. profilaktyki cyberprzemocy wiemy, że trafne rozpoznanie zjawiska to klucz do stworzenia odpowiednich rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo dzieciom i młodzieży – zapewnia Maciej Kępka, ekspert z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. – Dzień Bezpiecznego Internetu to przestrzeń do sygnalizowania problemów, debaty i przekrojowych analiz. Patrzymy na wyzwania cyfrowego świata z perspektywy systemowej, jak i jednostkowej. W tym roku poruszymy m.in. temat samotności w sieci czy działania mózgu w kontekście internetowego hazardu oraz szerzej – dopaminowych „strzałów”, jakie zapewnia aktywność w social mediach.

Zachęcamy do zapoznania się z materiałami edukacyjnymi opracowanymi w ramach działań Rady Doradczej Rodziców:

https://www.saferinternet.pl/o-nas/rada-doradcza-rodzicow/materialy-edukacyjne.html

Źródło: NASK – Państwowy Instytut Badawczy ( Samotność młodych w wirtualnym tłumie. Jak budować relację ze światem online? ) oraz SaferInternet